२ अर्ब ४० करोड मानिस शौचालय विहीन

४ मंसिर , २०७३ ।    विश्व शौचालय दिवस, आज नेपालमा पनि विभिन्न जनचेतनामुलक कार्यक्रम गरी मनाइँदै छ ।  

विश्व स्वास्थ्य संगठन डब्लु एच ओ को आह्वानमा सन् २००१ देखि प्रत्येक वर्षको नोभेम्बर १९ मा यो दिवस मनाउने गरिन्छ ।  यस बर्ष ‘शौचालय र काम’  भन्ने विश्वव्यापी नाराका साथ यो दिवस मनाइदै छ । विश्वका करिब २ अर्ब ४० करोड मानिस अझै पनि शौचालयको पहुँचभन्दा बाहिर रहेको विश्व स्वास्थ्य संगठन डब्लु एच ओ को तथ्यांकले देखाएको छ ।

डब्लु एच ओ को  दिगो विकासको लक्ष्य अन्र्तगत सन् २०३० सम्म विश्वका हरेक मानिसमा शौचालयको पहुँच पुर्‍याउने लक्ष्य लिइएको छ । विश्व स्वास्थ्य सङ्गठन २०१५ को तथ्याङ्कानुसार विश्वभर १० जनामध्ये एक जनाले खुलेआम दिसापिसाब गर्ने गरेको पाइएको छ । डब्लुएएस–एच वाच २०१६ का अनुसार तीन लाख १५ हजार बालबालिका प्रत्येक वर्ष शौचालयको अभावमा झाडाबान्ताको सिकार हुने गरेका छन् । 

नेपाल सरकारले सन् २०१७ भित्र सबै नेपालीका घर घरमा शौचालय निर्माण गरिसक्ने लक्ष्य लिएको छ । यसै अभियान अन्तर्गत जिल्ला जिल्लामा खुल्ला दिसामुक्त अभियान सञ्चालन भइरहेको छ । हालसम्म ३८ जिल्ला खुला दिसामुक्त घोषणा भइसकेको छ ।  भक्तपुरलाई विसं २०७१ कात्तिक ४ गते खुला दिसामुक्त जिल्ला घोषणा गरिएको थियो ।  सबैभन्दा बढी सेवाग्राहीको चाप हुने सरकारी कार्यालय मालपोत, नापी, जिविस,प्रहरी कार्यालय र नगरपालिकाका कार्यालयमा समेत  शौचालयको उचित प्रबन्ध नहुँदा सेवाग्राहीले निक्कै  शास्ती व्यहोर्न बाध्य छन् ।   

पछिल्लो समय नेपालमा  लैङ्गिक तथा अपाङ्गमैत्री  शौचालयको अवधारणालाई जोड दिइएको छ ।  शौचालय निर्माण र प्रयोगको अवधारणालाई वर्षभरि नै अभियानका रूपमा सञ्चालन गर्नुपर्ने सरोकारवाला निकायको भनाई छ ।